مرکب چیست ؟

مخلوط پراکنده ای از رنگدانه ها در داخل یک سیال حامل و یا محلولی از یک جوهر در آن که محصول نهایی، سیال، خمیر و یا پودری است که باید روی سطحی قرار گرفته و خشک شود. مركب‌های تحریر، علامت‌گذاری، نقشه کشی و چاپ، به روشهای گوناگونی روی کاغذ، فلز، پلاستیک، چوب، شیشه، پارچه یا مواد دیگر انتقال می یابند.

اغلب مرکب‌ها وظیفه انتقال اطلاعات یا مطالب، تزئین و زیباسازی و یا حتی محافظت را به عهده دارند.

مرکب چاپ را می توان بر اساس ترکیب و بافت، کاربرد و همچنین کاربردهای نهایی و نوع روش خشک کردن آن تقسیم بندی کرد. ترکیب و بافت مرکب می توانند به یکی از انواع زیر باشند : مرکب روغنی یا مرکب خمیری،

• مرکب حلال
• مرکب مایع (مرکب اتیلنی)
• مركب‌های مخصوص

کاربردهای این مرکب‌ها در روشهای مختلف چاپ از قبیل چاپ برجسته، چاپ افست لیتوگرافی، فلکسوگرافیک یا منعطف، چاپ گراور، چاپ سیلک اسکرین، چاپ استنسیلی، تکثیر، چاپ الکترواستاتیک و چاپ با مرکب پاش (jet printing ) باشد. کاربردهای نهایی یا مورد مشرف مركبهای چاپ شده در روزنامه ها و مجلات، کتابها، مطالب تبلیغاتی و تجاری، چاپ کارتن ، چاپ جعبه ، پاکتهای کاغذی، کاغذهای بسته بندی، برچسبها، ظروف فلزی، ظروف پلاستیکی، فیلم‌های پلاستیکی، فویل‌ها، روکش‌ها و سولفون‌ها، مواد بسته بندی موادغذایی، کاغذهای بهداشتی و یا پارچه ها باشد.

روش‌های مختلف خشک کردن عبارتند از: خشک کردن با اکسیداسیون، تبخیر، نمود، رسوب دهی، پلیمریزاسیون، خشک‌شدگی شیمیایی، ژلاتینی شدن، خشک شدن سرد و با مرکب خشک شدن سریع پروراندن مركب‌ها با پرتوهای فوق بنفش مبتنی بر پلیمریزاسیون نوری تک عضوها یا مونومرها به صورت لحظه ای و آنی توسط منبع پر انرژی است. در صورتی که مرکب با استفاده از پرتوهای فوق بنفش خشک شود، علاوه بر کاهش آلودگی به صورتی که در روش‌های متداول خشک کردن وجود دارد، مصرف انرژی تا ۲۰ درصد کل انرژی لازم برای اجرای روش خشک کردن با اجاق‌های حرارتی که قبلا در چاپ روی کاغذ و فلز مورد استفاده قرار می‌گرفتند، کاهش می یابد.

مواد تشکیل دهنده یا ترکیبات مرکب چاپ

مرکب ها یک ترکیب شیمیایی می باشند که بسته به فرآیند چاپ دارای خواص سیالی متفاوتی هستند که می توتنند به صورت مایع و یا به صورت جامد و پودر باشند که این خاصیت سیالی آن ها بستگی به نوع  و مواد تشکیل دهنده مرکب ها دارد که از 4 ماده اصلی تشکیل شده است که عبارتند از :

1- پیگمنت : پیگمنت از مواد اصلی در در تعیین رنگ مرکب ها هستند این دانه های رنگی با ترکیب با رزین وحلال ، بصورت مایع برروی سطح حرکت می کند و این رنگدانه های ساخته شده از ترکیبات آلی بر اثر حرارت و فشار ساختار شیمیایی مناسب خود را از دست می دهند و باید شرایط محیطی مناسبی را برای آن ها فراهم کرد.

2- رزین : رزین ماده شیمیایی است که با ترکیب پیگمنت باعث حرکت روان آن روی سطح و نیز باعث چسبیدن آن به سطح چاپ.

3- حلال : حلال ها در مرکب مایع و یا ماده ای همانند آب، روغن ها، الکل و… هستند که ترکیب رزین و پیگمنت درون آن حل می شود و باعث رقیق شدن مرکب می شوند تا بتواند چاپ شونده انتقال پیدا کند.

4- مواد افزودنی : مواد افزودنی موادی همچون ضدکف‌ها، پرکننده ها و… هستند که هر کدام یک ویژگی خاصی را برای استفاده در مقاصد مختلف در چاپ اضافه می کنند.

درخشش یا براقی مرکب‌های چاپ

درخشش مرکب چاپ معیاری از میزان توانایی آن در باز تاباندن نور تابیده به آن است و تا حد زیادی به این عامل بستگی دارد که آیا مرکب می تواند لایه ای صاف و هموار روی سطح چاپ پذیر به وجود آورد و بی نظميها و ناصافیهای آن را بپوشاند یا خیر؟ هنگامی که مرکبی به داخل لایه چاپ پذیر نفوذ میکند، برق و درخشش آن کاهش خواهد یافت. میزان درخشش مرکب چاپ به طبیعت مواد رنگی آن، ابعاد ذرات آن، شکل و مشخصه های سطحی آن و همچنین میزان رزین موجود در آن و توانایی آن در تشکیل لایه ای پیوسته روی سطح چاپ پذیر بستگی دارد. در حالت کلی هر چه رزین مرکب بیشتر باشد و مقدار آن در مقایسه با ماده رنگی داخل مركب افزایش یابد، درخشش مرکب نیز بیشتر خواهد بود. انتخاب رزین نیز می تواند تأثیر مهمی در درخشش مرکب داشته باشد. در حقیقت، رزین، توانایی سیال حامل در پراکنده کردن رنگدانه ها را تغییر می دهد و هر چه پراکندگی رنگدانه ها بهتر باشد، درخشش مرکب نیز بهتر خواهد بود. همچنین با افزایش ضخامت لایه های مرکب، نواقص سطحی ماده چاپ شده، بیشتر پوشانده می شود و سطح مركب صاف تر و براقتر خواهد بود.

انتخاب حلال مرکب نیز در کنترل میزان درخشش آن، اهمیت دارد. زیرا می تواند روی پراکندگی رنگدانه ها تأثیر بگذارد. می توان درصد رزین موجود در مرکب را ثابت نگه داشت و در نتیجه ویسکوزیته چاپ کننده مرکب و همچنین مشخصه های سیلان مرکب را تحت کنترل در آورد. اگر حلال یک حلال واقعی نباشد، مرکب سیالیت ضعیفی خواهد داشت و در نتیجه بر درخشش آن تأثیری منفی ایجاد خواهد شد.

کنترل دقیق خشک شدن مرکب نیز از جمله عواملی است که باید برای دستیابی به بهترین میزان درخشش، تحت کنترل قرار گیرد زیرا اگر حلالها بیش از اندازه سریع تبخیر شوند، جریان مرکب روی سطح چاپ پذیر، ضعیف می شود و درخشش آن کاهش خواهد یافت. در مقابل اگر خشک شدگی مرکب بسیار کند باشد و کاغذ نیز سطحی جاذب داشته باشد، نفوذی بیش از اندازه صورت می گیرد و در نتیجه از درخشش مرکب کاسته خواهد شد.

مواد افزودنی نظیر مواد پلاستیکی کننده نیز می تواند درخشش مرکب را با افزایش سیالیت آن و همچنین ایجاد لایه ای صاف تر برای آن بهبود بخشند. مومها که در مركبهای چاپ به صورت گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرند، باعث کاهش درخشش مرکب می شوند، زیرا به سطوح بالایی لایه مرکب چاپ شده، آماده و سطحی غیر یکنواخت برای آن به وجود می آورند که باعث پراکندگی نور تابیده به آن می شود و پرداختی مات در آن به وجود می آورد.